PCG NR. 43 oktober 2019

PCG-Nieuwsbrief nr. 43 oktober 2019

Tekenen van hoop
Meer dan eens viel in de inleiding op onze Nieuwsbrieven het woord “hoop”, meestal in verband met de financiële situatie van onze stichting. Nu wij ons weer volop kunnen richten op ons werk, zien we dat ook daar sprake is van hoop. Zeeuwse gemeenten zetten zich in voor de uitvoering van het VN-Verdrag voor de rechten van personen met een handicap. Het is een opdracht van Tweede en Eerste Kamer, maar daaraan gevolg geven is toch minder vanzelfsprekend dan je zou verwachten. Daarom beginnen we onze eigenlijke Nieuwsbrief met het geven van enkele cijfers, die onze voorzitter Fini de Paauw in een interview naar voren bracht. Daarna is het woord aan Zeeuwse gemeenten, waarbij we ook laten zien hoe de PCG hen probeert te adviseren.

We schenken in deze brief vervolgens aandacht aan een minder voor de hand liggende consequentie van het VN-Verdrag handicap. Toegankelijkheid krijgt bij de uitvoering ervan vaak een zwaar accent. Terecht, want het is een basisvoorwaarde voor heel veel rechten die in het VN-Verdrag worden bepleit. Maar verrassend is toch wel wat we tegen kwamen over de werksituatie van slechthorenden.
Een bericht over de manier waarop Eindhoven mensen met een verstandelijke beperking helpt, lazen we als een waarschuwing niet te gemakkelijk over de uitvoering van het VN-Verdrag te denken. Als we daarvoor al gewaarschuwd moesten zijn! We eindigen met een kort bericht over het informatie-project voor mensen met een chronische ziekte.

Slechts 12 van de 47 gemeenten..
Het Nederlands Dagblad van 2 november jl. interviewde PCG-voorzitter Fini de Paauw, o.a over de Beleidsscan van het VN-Verdrag Handicap. Dit document werd opgesteld door de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies (de NVVR) en verscheen in september van dit jaar. De NVVR vroeg de Rekenkamers van Nederland gemeenten 2 soorten documenten op te sturen: documenten specifiek gericht op het inclusiebeleid van de gemeente en beleidsstukken op de terreinen van het sociale domein (WMO, Participatie en Jeugdzorg),waarin het ook over het VN-Verdrag kan en moet gaan. 47 gemeenten deden mee, 13 % van alle Nederlandse gemeenten; helaas geen enkele Zeeuwse!

Een paar cijfers.

3 gemeenten hebben een eerste stap gezet op de weg naar de inclusieve samenleving; ze organiseren bv. een jaar van de toegankelijkheid.
5 gemeenten hebben beleid geformuleerd en gaan dat nu uitvoeren.
4 gemeenten zijn al wat langer bezig en evalueren nu eerder ingezet beleid.
35 gemeenten zijn nog in de verkennende fase en hebben geen Inclusie-Agenda (zegt de commissie)

Cijfers zeggen niet alles, toch vinden wij deze schokkend. Ook al zegt de Vereniging dat haar oordeel over die 35 gemeenten niet betekent dat ze geen aandacht hebben voor mensen met een beperking.
Hoewel niet representatief voor alle Nederlandse gemeenten, noemen we het toch een belangrijk rapport. In de Nieuwsbrief van december meer erover. U kunt het inmiddels vast zelf lezen (download het met de volgende link: https://www.nvrr.nl/download/?id=87554)

Het VN-Verdrag in Zeeuws-Vlaanderen
In het Zeeuws-Vlaamse land doen zich bijzondere ontwikkelingen voor. Groepen burgers, ondernemers, ambtenaren en overheden zetten zich gezamenlijk in voor het inclusiever maken van de samenleving, d.w.z. voor een streven naar meer gelijkheid en gelijkwaardigheid tussen mensen, voor het omzien naar elkaar, voor het anders inrichten van die samenleving, zodanig dat niet op voorhand een deel van de samenleving krijgt te horen “Sorry, maar u kunt hier niet naar binnen, voor u is er geen plaats in het arbeidsproces, voor het nemen van levensbeslissingen bent u zelf niet in staat” (gezien uw beperkte verstandelijke vermogens wordt er achteraan gedacht).

Bijzondere ontwikkelingen, voortkomend uit een Verdrag over de rechten van mensen met een beperking. Iets meer nu over enkele van die ontwikkelingen.

In Zeeuws-Vlaanderen is sinds enkele jaren een werkgroep actief die zich bezint op de vraag Hoe kan het best uitvoering worden gegeven aan het VN-Verdrag Handicap? Om te beginnen is de samenstelling van de groep bijzonder. Leden zijn ambtenaren van de gemeenten Hulst, Sluis en Terneuzen, leden van de Platforms Drempelvrij Hulst en de stichting Gehandicaptenbeleid Terneuzen (en daarmee ook ervaringsdeskundigen); in totaal 11 mensen. Eén van hen is bestuurslid van PCG Zeeland.
Dat de ambtenaren afkomstig zijn uit de 3 Zeeuws-Vlaamse gemeenten maakt het onwaarschijnlijk dat zij alleen lid van de werkgroep zijn geworden omdat ze persoonlijk warm lopen voor het VN-Verdrag. De manier waarop de werkgroep op 10 oktober jl. naar buiten trad, maakte duidelijk dat hier burgers en vertegenwoordigers van de lokale overheden samen optrekken.
Op 10 oktober jl. organiseerde bovengenoemde werkgroep een mini-symposium met als motto “Zeeuws-Vlaanderen ‘Gastvrij voor iedereen’ Voor een verslag van de bijeenkomst verwijzen we u naar onze website http://www.pcgzeeland.nl/actueel/vnverdragvoormensenmeteenbeperking/ Hier noemen we slechts de namen van een aantal sprekers en presentatoren, om daarmee duidelijk te maken vanuit welke brede visie de werkgroep te werk is gegaan: Mari Sanders, maker van een documentaire over mensen met een beperking, wethouder René Ruissen, wethouder van de gemeente Hulst, Geerten van Dijk, directeur van Dow Chemical, George van Lieshout en Maartje van Boekel van resp. Drempelvrij Hulst en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Willem de Geus, stadsdichter van Hulst en Jurgen Vervaet, wethouder van Terneuzen.
Laatstgenoemde sloot de bijeenkomst af door als eerste het door de werkgroep opgestelde Convenant te ondertekenen.
U vindt dit eveneens op de site in het aangekondigde verslag.
Van de gemeente Hulst ontvingen de “Inclusie Agenda” en van de gemeente Sluis de Nota “Lokale agenda toegankelijk Sluis”. Op de laatstgenoemde Nota hebben wij inmiddels commentaar geleverd; op de IA van Hulst zullen we dat nog doen. Wij hopen bij het voortgaande gesprek over deze beleidsstukken en bij de uitvoering ervan betrokken te zullen blijven. Hoewel duidelijk is te zien dat beide nota’s niet geheel los van elkaar zijn ontstaan, bieden ze volop gelegenheid tot vergelijken en daarmee tot leren van elkaar. Wij vinden dit een zeer positieve ontwikkeling!

Het VN-Verdrag op Schouwen-Duiveland

In de gemeente Schouwen-Duiveland zijn 2 bestuursleden van de PCG
betrokken bij de uitvoering van het VN-Verdrag. De inzet van onze
bestuursleden is hier een andere dan bij de Zeeuws-Vlaamse gemeenten.
Wij zijn gestart na enkele verkennende gesprekken met Maartje Bongers (beleidsmedewerker VN-Verdrag van de gemeente Schouwen-Duiveland). De komende periode trekken inwoners, bedrijven, scholen, clubs en verenigingen, buurtinitiatieven, maatschappelijke organisaties en gemeente samen op om te komen tot een Lokale Inclusie Agenda. In deze Agenda komen acties te staan die bijdragen aan een inclusieve samenleving. Een samenleving waaraan iedereen zoveel als mogelijk is kan deelnemen. PCG Zeeland is bij het gehele proces betrokken.
Een voorbeeld van zo’n actie. Op woensdag 27 november jl. is de voorbereidingsgroep Schouwen-Duiveland Inclusief bij elkaar geweest. Ook wij hebben tijdens deze bijeenkomst onze kennis ingebracht en voorbeelden, initiatieven en knelpunten aangedragen. In 2020 wordt er een vervolg aan gegeven in de vorm van interviews, thematafels en een werkconferentie. U kunt m.b.v. de link aan het eind van dit gedeelte van de Nieuwsbrief lezen welke acties komende periode worden uitgevoerd om te komen tot de Lokale Inclusie Agenda.
Het was onze bedoeling van dit overzicht een co-produktie te maken van gemeente en PCG, maar dat bleek nu nog niet haalbaar. Het neemt niet weg dat wij het waarderen via deze Nieuwsbrief bekendheid te mogen geven aan de manier waarop de gemeente Schouwen-Duiveland het VN-Verdrag Handicap wil uitvoeren. Het getuigt van moed en we hopen dat het ook een uitnodiging is aan andere gemeenten in Zeeland: Doe met ons mee, laten we over gemeentelijke grenzen heen werken aan de uitvoering van het VN-Verdrag Handicap.
U kunt over de plannen van de gemeente lezen door op de volgende link te klikken:

Horen is meer dan luisteren

Dit is de kop boven een artikel in Trouw van 14 september jl. Journalist Willemien Groot vertelt daarin over het werk van neuropsycholoog Sophie Kramer. Die heeft oogpupilonderzoek gedaan en daarbij ontdekt dat er een verband is tussen slecht horen en verwijding van de oogpupil. Bij een slechthorende die zich inspant om iets toch maar te horen, is de oogpupil verwijd, bij iemand die zich niet inspant (bv. omdat er heel veel omgevingslawaai is of in een situatie van stilte) is sprake van een vernauwing van de oogpupil. Slechthorenden kunnen over die inspanning meepraten, zegt de onderzoekster. Je best moeten doen om iets toch maar te horen, is heel erg vermoeiend. Dat je die inspanning, die vermoeidheid nu ook kunt meten, is een heel belangrijke ontdekking, die consequenties heeft voor de benadering van en de hulp aan slecht-horenden. Die hulp wordt nu nog meer en meer bepaald door de ontwikkeling van steeds vernuftiger hoorapparaten.
Sophie Kramer attendeert ons op een ander aspect van die hulp en sluit daarmee aan bij het VN-Verdrag Handicap. Zonder overigens dat verdrag te noemen!
Dat Verdrag wil dat gebouwen toegankelijk zijn voor mensen met een beperking, dat ook zij recht hebben op een baan. Dat die ambities ver-gaande consequenties hebben is niet altijd duidelijk. Kramer geeft daar-van een voorbeeld. Ze wijst op het bestaan van de moderne kantoor-ruimtes: open, gezellig, handig de collega in de buurt. Mooi toch? Maar, zegt ze, voor de slechthorende werknemer kan die ruimte juist heel erg vermoeiend zijn. Die is misschien gebaat bij een aparte werkplek!
De les voor ons? Laten we niet te gemakkelijk denken over de uitvoering van het VN-Verdrag. Laten we niet proberen de inclusieve samenleving met enkele pennenstreken op papier te zetten.

Voortschrijdend inzicht

Op 11 februari 2015 schreven wij een brief aan het College van Middelburg waarin we aandacht vroegen voor het taalgebruik in ambtelijke stukken. Dat leidde (en leidt) ertoe dat die stukken soms anders worden uitgevoerd dan ze bedoeld zijn. Ook verhinderde (en verhindert) dat taalgebruik een goede communicatie met burgers. Antwoord van de gemeente indertijd: wij scholen ambtenaren op dit punt.
Bijna vijf jaar later is het taalgebruik van de verschillende overheden tot een nationaal probleem geworden: de rijksoverheid zowel als gemeentelijke overheden komen met plannen en acties die vooral de burgers tegemoet moeten komen. Het zou best eens kunnen zijn dat hier het VN-Verdrag werkt: ook voor communicatievormen en –middelen geldt na de ratificatie van het Verdrag dat ze toegankelijk moeten zijn.
In Trouw van 3 oktober is te lezen hoe de gemeente Eindhoven het aanpakt, want: “Helder taalgebruik en dingen goed uitleggen wekt vertrouwen en daarmee voorkom je ook agressie.” Aan die laatste woorden zie je hoe onze overheden toch vooral pragmatisch te werk gaan.
Uit het verslag van Eindhoven blijkt dat het vereenvoudigen van bv. gemeentelijke brieven niet zo gemakkelijk is. Een cliënt van het UWV, “gediagnostiseerd als verstandelijk begaafd en licht gehandicapt”, (ja zo staat het er) blijkt toch nog moeite te hebben met wat de afzender zo eenvoudig dacht te zijn.
Wij staan nog achter de suggestie die we in 2015 deden: Laat mensen die enig verstand van taal hebben, de uitgaande post controleren op helder c.q. aangepast taalgebruik. Maar we voegen er nu iets aan toe, een aanscherping vanuit het VN-Verdrag: Voor sommige mensen met een beperking zal een persoonlijke uitleg nodig zijn, waarbij vertrouwen een belangrijke factor is. Een gemeente zou hiervoor een beroep kunnen doen op belangenbehartigers van deze mensen. Ideeën uit Eindhoven: een steunpunt instellen, of met een ‘dit begrijp ik niet’ sticker mensen de kans geven post terug te sturen.
Bij de uitvoering van het VN-Verdrag is dit een belangrijke regel: zoveel als mogelijk is mensen gelijk behandelen, maar ongelijk als dat echt nodig is!

Belangrijke oproep

PCG Zeeland werkt momenteel mee aan een onderzoek dat door Het Planbureau en de Bibliotheek van Zeeland wordt uitgevoerd, in opdracht van de Stichting Social Delta Zeeland. Doel van het onderzoek is nagaan of het recht op onafhankelijke cliëntondersteuning voldoende bekend is bij burgers als ze gebruik maken of willen gaan maken van voorzieningen uit de WMO en de Wet Langdurige Zorg. Daarnaast moet het antwoord geven op de vraag of de gemeenten voldoende bekendheid hebben gegeven aan het recht op onafhankelijke cliëntondersteuning. Zijn er redenen te bedenken dat het antwoord op beide vragen wel eens “nee” zou kunnen luiden? Dat valt nu nog niet te zeggen. Wat wel vast staat is dat de organisaties waar mensen tot voor 4 en 5 jaar terecht konden (Klaverblad Zeeland en MEE) al zoveel jaren niet meer bestaan.
Het onderzoek bestaat uit een schriftelijke enquête en/of een interview dat wordt afgenomen door HZ-studenten.
Als u gebruik maakt van zorg vanuit WMO of WLZ of dat hebt gedaan, meldt u zich dan aan bij het PCG-secretariaat (Fazantenhof 45, 4332 Middelburg, tel.0118-628628, cstronks@zeelandnet.nl). Mocht u iemand kennen die ook mee zou kunnen doen, wijs hem of haar dan op deze mogelijkheid. Een belangrijke oproep, want een kans om zorg te verbeteren!

Actie voor organisaties van chronisch zieken

De PCG kreeg heel veel reacties op de oproep aan organisaties van chronisch zieken om zich op te geven voor een vermelding op onze website. Voor een aantal organisaties hebben we nu die tekst vastgesteld. Het overleg erover kostte wel meer tijd dan we hadden gedacht. We vragen enig geduld als we nog geen contact met u hebben opgenomen. Tot slot het volgende: Als u voortaan op de hoogte wilt worden gebracht van het uitkomen van een nieuwe brief, laat het dan even weten aan het secretariaat (tel.0118-628628, e-mail cstronks@zeelandnet.nl), Wij sturen u bij wijze van proef deze nummer 43.